recensie

Franse film: Des hommes et des dieux

De Franse film "Des hommes et des dieux". Een intimistische, spirituele noodlotstragedie die in 2010 de Grote Prijs van de Jury in Cannes behaalde. De film is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Franse monniken in een klooster in Tibéhirine, in het Algerijnse Atlasgebergte. Zij werden in 1996 ontvoerd en nadien vermoord teruggevonden. Tot op vandaag weet men nog steeds niet wie hen vermoordde.

Het verhaal

De locatie voor de film is een klooster in het Atlasgebergte in Algerije, waar acht Franse monniken leven. Periode: de jaren negentig. De meeste van die monniken zijn niet erg jong meer. Hun dagelijkse taken bestaan uit bidden, de tuin en groententuin onderhouden, schapen hoeden, honing maken en verkopen op de markt en de zieke mensen uit het dorp verzorgen. Deze taak neemt broeder Luc op zich. Broeder Luc heeft een zwakke gezondheid en lijdt aan astma. De situatie in Algerije wordt steeds maar grimmiger. Terroristen vallen dorpelingen aan, fundamentalisten vermoorden mensen omwille van hun geloof of omdat ze iets verkondigen dat tegen de islam indruist. Het geweld komt steeds dichterbij. Het leger vraagt aan de monniken of ze bescherming willen. De hoofdmonnik, broeder Christian, weigert. De andere broeders zijn niet echt tevreden over zijn manier van handelen. Hij heeft hun mening niet gevraagd. De meesten willen wel blijven, anderen zijn bang om als martelaar te zullen sterven en hebben hier niet veel zin in. Enige tijd later worden er weer een aantal mensen vermoord. De Algerijnse burgeroorlog komt steeds dichterbij en neemt steeds wredere vormen aan. Op kerstavond vallen de terroristen zelfs het klooster binnen. Ze willen geneesmiddelen. Broeder Christian kan hen kalmeren door te zeggen dat hun gemeenschap heel sober leeft en eigenlijk niets op overschot heeft. De geneesmiddelen zijn voor de mensen van het dorp. Het leger raadt hen nu ten sterkste aan weg te gaan uit dit gebied, te verhuizen naar een veiliger oord of zelfs terug te keren naar Frankrijk. De monniken weigeren nog steeds. Ze zullen zelfs een gewonde terrorist verzorgen. Je ziet ze steeds meer twijfelen. Moeten ze blijven of moeten ze weggaan? Moeten ze trouw blijven aan de plaatselijke bevolking en aan hun geloof of moeten ze vluchten? Moeten ze zichzelf opofferen voor hun geloof? De meesten komen tot de conclusie dat hun leven toch wel hier is, dat er niemand op hen wacht of dat ze geen band meer hebben met het thuisland. Zal hun geloof hen beschermen of vallen de monniken toch ten prooi aan de terroristen?

Het klooster in het Atlasgebergte

De film is gebaseerd op waar gebeurde feiten. In de nacht van 26 op 27 maart 1996 werden er inderdaad zeven monniken ontvoerd uit een klooster in het Algerijnse Atlasgebergte, meer bepaald in het klooster van Tibéhirine. Op het moment van de ontvoering waren er negen monniken in het klooster aanwezig: de acht vaste monniken en één monnik die bij hen op bezoek was gekomen uit Marokko. Op 30 mei 1996 werden de hoofden van de zeven ontvoerde monniken gevonden op de weg bij Médéa. Hoe, waar, wanneer en door wie precies de monniken werden vermoord is nog steeds een onopgelost raadsel. Twee monniken konden zich verstoppen. Eén van hen is nog steeds in leven. De film is een vrije interpretatie van de daar gebeurde feiten.

De film Des hommes et des dieux

• De titel Des hommes et des dieux verwijst naar Psalm 82
• Jaar: 2010
• Genre: ingetogen arthouse film, drama
• Duur: 120 minuten
• Taal: Frans en Arabisch
• Fotografie: meestal één camerastandpunt om de scènes in het klooster te filmen. Meerdere camerastandpunten en travellings voor de mooie en sobere beelden van de streek van het Atlasgebergte. Slechts op het einde veranderen de opnames. Er is een gedetailleerde opname van elk personage tijdens het laatste avondmaal, met aandacht voor de peinzende uitdrukking op elk gezicht. Het is ook de eerste maal dat we elk personage in close-up te zien krijgen. Ook de mars in de sneeuw is met de travellingtechniek opgenomen.
• Opnamen: de film werd in Marokko opgenomen, in het klooster van Toumliline. De situatie in Algerije was nog steeds niet veilig genoeg om daar te kunnen filmen. De acteurs volgden voorafgaand een stage in de Abdij van Notre-Dame van Tamié, waar sommigen van de echte monniken ook hadden verbleven voor ze naar Tibéhirine verhuisden. Ook de overlevende monnik gaf raad en advies. Hij vond de film heel knap gemaakt. Zelfs al waren alle feiten niet perfect naverteld, de sfeer en de twijfels waren schitterend weergegeven.

DVD en soundtrack

De DVD Des hommes et des dieux kwam op 23 februari 2011 uit in Frankrijk. Hij bevatte een twintig minuten durende bonus "Les sacrifiés de Tibéhirine: Complément d'enquête", over de echte monniken. Op de soundtrack van de film een aantal liturgische gezangen in het Frans en in het Latijn, een aantal teksten voorgelezen door de acteurs en het uittreksel uit het Zwanenmeer van Tchaïkovski dat te horen is tijdens het laatste avondmaal.

Cast Des hommes et des dieux

• Regisseur: Xavier Beauvois
• Broeder Christian: Lambert Wilson
• Broeder Luc: Michael Lonsdale
• Broeder Christophe: Olivier Rabourdin
• Broeder Célestin: Philippe Laudenbach
• Broeder Amédée: Jacques Herlin
• Broeder Jean-Pierre: Loïc Pichon
• Broeder Michel: Xavier Maly
• Broeder Paul: Jean-Marie Frin
• Ali Fayattia (leider terroristen): Farid Larbi

Prijzen

Des hommes et des Dieux was de meest succesvolle Franse film van 2010. Het was ook de Franse inzending voor de Oscars in 2010. De film behaalde de Grote Prijs van de Jury in Cannes, de Prijs voor de beste Europese film in 2010 en de Etoile d'Or du Cinéma français. Verder ook nog drie Césars: die van beste film, die van beste tweede mannelijke rol voor acteur Michael Lonsdale en die van beste fotografie voor Caroline Champetier.

Eigen mening

Een intimistische film. Alles verloopt traag, er gebeurt niet echt veel in. Toch wil je blijven kijken, omdat je wil weten wat er met de monniken gaat gebeuren. De twijfel en de vragen van de monniken zijn reëel. Wat zou je zelf doen in zo'n situatie? Zoals zo dikwijls zijn de relaties tussen het gewone volk hartelijk, maar zijn het een aantal extremisten en de regeringsleiders die alles verzuren. Zelfs voor niet gelovigen kan de muziek bekoren. De mannen zingen prachtig, zowel in het Frans als in het Latijn. Na de korte inhoud te hebben gelezen, zou ik er niet speciaal voor naar de cinema lopen. Op televisie was het wel de moeite waard.