recensie

Recensie: 'Gouden jaren' van Annegreet van Bergen

Gouden jaren vertelt het verhaal van de naoorlogse groei die ons dagelijks leven onvoorstelbaar heeft veranderd. De wekelijkse teil werd een dagelijkse douche, het loonzakje een digitale bankrekening en het karig belegde brood een broodje gezond. Veel oude beroepen verdwenen, veel meer nieuwe deden hun intrede. Wie had er vroeger al gehoord van mondhygiëniste, gamedesigner of webbeheerder? Gouden jaren laat zien dat we nu compleet anders leven dan onze ouders en grootouders. Maar het laat ook zien dat we rijker zijn geworden dan we ooit voor mogelijk hadden gehouden.

Inhoud

• Boekgegevens
• Gouden jaren
• Het ontstaan van Gouden jaren
• Structuur en stijl
• Een fascinerend portret van het naoorlogse Nederland
• Over de auteur

Boekgegevens

• Titel: Gouden jaren
• Auteur: Annegreet van Bergen
• Geboortedatum: 29 januari 1954
• Eerste druk: augustus 2014
• Uitgeverij: Atlas Contact
• Aantal pagina's: 350
• ISBN: 978 90 450 2354 0

Gouden jaren

De toegenomen welvaart

"Tussen 1948 en nu is het inkomen per hoofd verviervoudigd. Dat is meer dan het dubbele van de groei in de vermaarde Gouden Eeuw en een unicum in de economische geschiedenis. Want het gaat hier om een voor prijsstijgingen gecorrigeerde groei en om een inkomen dat méér is dan wat we zelf naar eigen goeddunken kunnen uitgeven." (p. 17).

Bovenstaand citaat geeft precies aan waar het in Gouden jaren om draait. We zijn rijker geworden dan we ooit voor mogelijk hadden gehouden. Mechanisatie en automatisering hebben geleid tot een stijging van de arbeidsproductiviteit en zijn de basis van onze toegenomen welvaart. Door deze toegenomen welvaart hebben wij het in Nederland steeds beter gekregen op tal van gebieden.

Het ontstaan van Gouden jaren

Annegreet van Bergen ging op onderzoek naar hoe ons leven door die economische groei is veranderd. Gouden jaren is geschreven ter herinnering aan haar oma, die in 1959 op zestigjarige leeftijd overleed. Van Bergen spiegelt hierbij het leven van haar oma aan dat van het hare en op basis hiervan zijn de hoofdonderwerpen voor dit boek gekozen.

Gouden jaren is mede tot stand gekomen dankzij het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Het is een mix van geraadpleegde literatuur, informatie uit eigen artikelen van de auteur, en persoonlijke herinneringen en anekdotes. Veel (historische) feiten zijn gebaseerd op statistische gegevens afkomstig uit onder meer de digitale database Statline van het CBS.

Structuur en stijl

Gouden jaren is verdeeld in zeven hoofdonderwerpen: 'eerste levensbehoeften', 'opleiding en opvoeding', 'communicatie en informatie', 'mobiliteit', 'gezondheid', 'comfort en kwaliteit' en 'werk en vrije tijd'. In de eerste zes hoofdonderwerpen wordt beschreven waaraan we de afgelopen zestig jaar ons geld zijn gaan uitgeven en hoe dit ons dagelijks leven heeft beïnvloed. 'Werk en vrije tijd' verhaalt hoe dit geld werd verdiend en wat de invloed is van vrije tijd op ons werk en leven.

Annegreet van Bergen zet in Gouden jaren alle ontwikkelingen van de afgelopen zestig jaar mooi op een rijtje. Zij laat zien dat ons leven compleet anders is geworden dan dat van onze ouders en grootouders. En dat veel van wat we nu vanzelfsprekend vinden, dit zestig jaar geleden helemaal niet was. De economische achtergrond van de schrijfster komt duidelijk naar voren. Met cijfers vergelijkt zij situaties uit de jaren vijftig en zestig met de tegenwoordige tijd. De harde cijfers worden afgewisseld met historische feiten, foto's en persoonlijke herinneringen.

De tekst is verdeeld in onderwerphoofdstukken en -rubrieken, die elk chronologisch zijn uitgewerkt. Dit maakt het boek overzichtelijk en prettig leesbaar. De historische feiten worden extra benadrukt door de toegevoegde zwart-wit foto's. Deze foto's zijn voornamelijk afkomstig van het Maria Austria Instituut (MAI), dat de archieven van bekende Amsterdamse fotografen beheert. Helaas is niet altijd even duidelijk waar en wanneer de foto's gemaakt zijn. Het zou bovendien interessant geweest zijn om ook iets te lezen over de keuze voor het MAI voor het leveren van de foto's.

Bij het schrijven van Gouden jaren is ook geput uit persoonlijke herinneringen. Dit zijn herinneringen van de auteur zelf, kennissen van de auteur of van bekende schrijvers, zoals Maarten 't Hart. "Deze persoonlijke verhalen klinken door dit hele boek heen, niet alleen omdat ze Gouden jaren verrijken maar ook omdat deze ooggetuigenverslagen vastgelegd moeten worden. Want wie weet er anders over vijftig jaar nog dat je vroeger naar de buren moest om te bellen? Of dat twee huishoudens samen één stofzuiger gebruikten? Of dat er in gezinnen met veel pubermeisjes altijd wel een bloedbad was?". (p. 18).

Een fascinerend portret van het naoorlogse Nederland

Gouden jaren is een fascinerend portret van de ontwikkelingen in het naoorlogse Nederland. Het is ook een feest der herkenning voor mensen die zestig jaar of ouder zijn. Voor de jongere generatie is het boek een interessante manier om meer te weten te komen over het dagelijks leven van onze (groot)ouders. En om eens wat vaker stil te staan bij de rijkdom en dagelijkse gemakken die nu zo gewoon zijn geworden.

De titel en uitdrukking Gouden jaren lijkt te impliceren dat vroeger alles beter was. Het blijkt aan de lezer zelf om dit te bepalen, want elke tijd heeft zijn voor- en nadelen. Vroeger was er minder gemak en rijkdom, maar het was wel gezelliger. Er was meer sociale samenhang, onderlinge warmte en geborgenheid. De afgelopen zestig jaar is er veel verbeterd, vooral op het materiële, technische en medische vlak. Het is de vraag of we het veel beter hebben gekregen op het gebied van sociale samenhang, psychische gezondheid, natuur, milieu en ethiek. Er daar zetten de in Gouden jaren beschreven onderwerpen je over aan het denken.

Over de auteur

Annegreet van Bergen (1954) is econoom, journalist en schrijfster. Ze schreef ruim dertig jaar over economie, werk en samenleving voor o.a. de Volkskrant en Elsevier. In 2000 publiceerde ze de bestseller De lessen van burn-out en in 2010 het indrukwekkende Mijn moeder wilde dood. Voor haar bestseller Gouden jaren werd zij in 2015 genomineerd voor de NS Publieksprijs en de Libris Geschiedenisprijs. Sinds 2006 woont Van Bergen in Zutphen en schrijft zij iedere dinsdag een column in de Stentor, editie Zutphen/Lochem.

Lees verder

• Recensie: 'Het goede leven' van Annegreet van Bergen