recensie

Lucas en de fotodokter: een kinderboek over radiologie

Dit boek met als onderwerp radiologie geeft uitleg aan kinderen over radiologisch onderzoek. Lucas belandt na een ongeval op de afdeling spoedgevallen en radiologie. Achterin het boek nuttige informatie voor ouders en begeleiders om kinderen voor te bereiden op een radiologisch onderzoek. De mooie illustraties zijn gemaakt door Pauline Oud.

Inhoud artikel

• Over de auteurs, Stefan Boonen en Birgitte Vangehuchten
• Over de illustrator, Pauline Oud
• Gegevens van het boek
• Het verhaal Lucas en de fotodokter
• De tekst en de illustraties
• Een fragment uit het boek
• Extra informatie achterin het boek/bijsluiter

Over de auteurs, Stefan Boonen en Birgitte Vangehuchten

Stefan Boonen is geboren in Hamont en woont nu in Kessel-Lo. Hij werkte voorheen als opvoeder in de jeugdzorg, maar is sinds ongeveer zes jaar fulltime schrijver. Stefan schrijft kinder- en jeugdboeken maar ook scenario’s en theater.
Birgitte Vangehuchten werkt als anesthesiste in AZ Sint-Lucas – AZ Volkskliniek. Zij is ervan overtuigd dat je met goede informatie op maat van het kind de angst kan verminderen.

Over de illustrator, Pauline Oud

Pauline is geboren in 1963 en in 1985 is ze afgestudeerd aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Utrecht. Ze heeft daarna een aantal jaren als beeldend kunstenaar gewerkt en als docente tekenen en schilderen. Sinds 1994 werkt ze als illustrator. Voor Clavis (uitgeverij) schrijft en illustreert ze de serie peuterprentenboeken over konijntje Fien en muisje Milo. Pauline heeft nog meer gedaan: voor (aanstaande) moeders heeft ze een aantal babyboeken geïllustreerd (zoals Baby’s eerste jaar). Samen met Betty Sluyzer heeft ze boekjes gemaakt over Tijn en over drie haasjes

Gegevens van het boek

• Titel: Lucas en de fotodokter
• Tekst: Stefan Boonen en Birgitte Vangehuchten
• Illustraties: Pauline Oud
• Uitgeverij: Clavis
• Gepubliceerd: 2009
• Genre: kinderboek, prentenboek
• Aantal pagina’s: 26
• ISBN: 978 90 448 1114 8
• Geschikt voor: kinderen vanaf vier/vijf jaar

Het verhaal Lucas en de fotodokter

Lucas crost met zijn nieuwe fiets door het park, hij rijdt op een smal paadje en bij een scherpe bocht naar links glijdt zijn voorwiel weg. Even later wordt hij wakker, zijn hoofd doet erg veel pijn. Gelukkig is zijn vader bij hem en die brengt Lucas naar het ziekenhuis naar de afdeling spoedgevallen.

Een verpleger doet een kraag om de hals van Lucas en verzorgt de wonden. Daarna komt de dokter. Hij onderzoekt Lucas en vraagt of Lucas bewusteloos is geweest. Lucas krijgt een buisje in zijn arm en een zakje geneesmiddel boven zijn bed, hij voelt zich al wat beter. Daarna moeten er foto’s worden genomen om te kijken hoe het met het hoofd en de pols van Lucas is.

Lucas moet op een soort bed liggen, het bed ligt vast aan een machine. De verpleger noemt het een koppenkijker, er wordt een foto genomen van het hoofd van Lucas. Hij krijgt een speciale jas/schort over zich heen. Lucas moet stilliggen, zijn vader mag zijn hand vasthouden. Het bed schuift een stukje in de machine, Lucas ziet rode lijntjes, iets draait heel snel in het rond. Er wordt ook nog een foto genomen van de pols van Lucas. De pols blijkt gebroken te zijn en moet in het gips. Lucas mag nog niet direct naar huis, hij heeft ook een flinke hersenschudding en moet een nachtje in het ziekenhuis blijven.

De tekst en de illustraties

Tekst

Bij iedere tekening hoort tekst, ongeveer vijf tot tien regels per keer. De auteur heeft korte zinnen gebruikt. Dit boek zal de woordenschat van een kind flink uitbreiden, maar het verhaal is uitstekend te volgen door een kleuter. De tekst staat buiten de tekeningen in een wit vlak, soms naast de tekening maar ook wel onder of boven de tekening.

Illustraties

Op de voorkaft een afbeelding van Lucas, samen met zijn knuffel zit hij op een ziekenhuisbed. Hij heeft een verband om zijn hoofd en een mitella om zijn rechterarm. Op de achtergrond een röntgenfoto van een hand. De titel staat in grote letters gedrukt: Lucas en de fotodokter. Op de achterkant kun je lezen waar het boek over gaat, verder drie kleine afbeeldingen die terugkomen in het boek. De schutbladen hebben een frisse appelgroene kleur. De illustraties in het boek zijn verschillend van formaat, een dubbele pagina, een enkele pagina maar ook meerdere kleine illustraties op een pagina. De illustrator heeft alle figuren en voorwerpen omlijnd met een zwarte rand en ingekleurd met hele frisse kleuren. Op de tekeningen kun je heel goed zien wat een kind kan verwachten van een ziekenhuis. Duidelijke afbeeldingen van de verschillende apparaten, je kunt zien in wat voor kleding de verschillende medewerkers van het ziekenhuis lopen.

Extra informatie achterin het boek/bijsluiter

Na het verhaal om voor te lezen volgen er vier pagina’s antwoorden voor ouders en een paar vragen voor kinderen. De onderwerpen die aan bod komen:

• Fotodokter: kinderen zijn niet vertrouwd met termen als radiologie, röntgenstralen en scanners. Je kunt een radioloog een fotodokter noemen, het is immers een dokter die een foto maakt van de binnenkant van het lichaam. Als kinderen beter voorbereid zijn op een bezoek dan zullen ze zich rustiger voelen. Bij het onderzoek is het ook belangrijk dat kinderen stil kunnen liggen, dit levert scherpere beelden op. Het is ook belangrijk dat ouders goed geïnformeerd zijn, zij kunnen hun kinderen geruststellen. Natuurlijk kunnen kinderen ook na een goede voorbereiding onrustig of angstig zijn, belangrijk is dat een kind dit laat zien zodat erover gepraat kan worden.
• Waarom naar een fotodokter: in het verhaal stelt de dokter een kneuzing vast, maar weet niet of er nog meer aan de hand is, daarom gaat Lucas naar de afdeling radiologie.
• Welke onderzoeken doet een fotodokter: het zijn allemaal onderzoeken waarbij de binnenkant van mensen kunnen worden bekeken. Het kan door middel van röntgenstralen, of door een CT-scan, hierbij worden dwarsdoorsneden gemaakt. Verder is er nog echografie en NMR (Nucleaire magnetische resonantie).
• Zijn deze onderzoeken gevaarlijk: röntgenstralen zijn schadelijk als ze in grote hoeveelheden worden toegediend. De dosis stralen die kinderen krijgen bij een onderzoek is zo laag mogelijk en in de praktijk onschadelijk. Er wordt een loden schort gebruikt die de stralen tegenhoudt, bij Lucas is bijvoorbeeld alleen zijn hoofd onbedekt. Een echografietoestel werkt met geluidsgolven en is ongevaarlijk. Er wordt een gel aangebracht op de te onderzoeken plaats, deze gel voelt wat koud aan. Een NMR-toestel werkt met elektromagnetische velden en is ongevaarlijk. Het wordt wel afgeraden aan zwangere vrouwen die nog geen drie maanden zwanger zijn. Het toestel maakt veel lawaai, je krijgt daarom een koptelefoon of oorstoppen.
• Doen de onderzoeken pijn: een foto nemen doet geen pijn en normaal is er ook geen prik nodig. Heel soms bijvoorbeeld bij onderzoeken van de nieren en urinewegen of bij sommige CT- en NMR-onderzoeken kan een prik nodig zijn.
• Hoe lang duurt een onderzoek: een röntgenfoto duurt een fractie van een seconde, een CT-scan hooguit een minuut, een echografie vijf tot tien minuten, een NMR-scan ongeveer een half uur.
• Mogen kinderen een knuffel meenemen: ja dat mag.
• Welke kleren zijn het handigst: de te onderzoeken plaats wordt normaal ontbloot. De toestellen kunnen door heel veel heen kijken, zelfs door het dikste gipsverband.
• Waarom is het belangrijk dat kinderen meewerken: voor scherpe foto’s is het belangrijk dat een kind stil ligt. Het is het prettigst als het onderzoek in een keer goed gaat, de dosis stralen blijft dan laag. Een kind dat nog niet kan stilliggen wordt vastgehouden, dat is niet altijd leuk maar zorgt ervoor dat een tweede poging niet nodig is.
• Mogen de ouders bij de onderzoeken blijven: ja. Soms is het niet mogelijk om dicht bij het kind te blijven staan maar dan kun je achter een glazen wand plaatsnemen en oogcontact houden met het kind en praten met het kind.
• Wanneer worden kinderen verdoofd: bij een NMR-onderzoek is het van het grootste belang dat iemand heel stil ligt. Als kinderen of volwassenen daar moeite mee hebben dan worden ze kort onder anesthesie gebracht. Het is van het grootste belang dat zowel kinderen als volwassenen nuchter zijn als ze in slaap worden gebracht.
• Wat houdt narcose in: kinderen moeten in een ballonnetje blazen om slaapgas in te ademen, zo vallen ze in slaap. Daarna wordt een infuus geplaatst.
• Waarom krijgt Lucas een infuus: hij krijgt een infuus met een geneesmiddel tegen de pijn. Omdat hij mogelijk een zware hersenschudding heeft en dit gepaard kan gaan met hevige hoofdpijn en braken heeft medicatie via de mond dan geen zin.
• Wie vertelt het resultaat van de onderzoeken: de resultaten zijn niet altijd direct bekend. Als de foto’s beoordeeld zijn dan wordt het resultaat naar de behandelende dokter doorgestuurd, die deelt de resultaten mee.
• Helm: Lucas droeg een helm tijdens het fietsen, een aangepaste fietshelm beschermt het hoofd bij het vallen. De helm vangt de grootste schok op en beperkt letsel!