recensie

Onzichtbare ouders, de buurt van Mohammed B

Over de buurt waar de moordenaar van Theo van Gogh opgroeide schreef Margalith Kleijwegt het boek Onzichtbare ouders – De buurt van Mohammed B. De journalist en schrijfster interviewde voor dat doel talloze ouders van leerlingen van klas 2K op de ,,zwarte’’ vmbo school Calvijn met Junior College in Amsterdam-West. De buurt waarin Mohammed B opgroeide geeft geen fraai beeld. Over Mohammed B en zijn omgeving.

Beeld van onmacht, uitsluiting en radicalisering

Het beeld dat ze schets is er eentje van onmacht, uitsluiting en soms ook van radicalisering. Alle partijen hebben daar mee te kampen; ouders, de kinderen en de leerkrachten.

Verpauperde omgeving en ouders die niet Nederlands spreken

Onzichtbare ouders schets een naar beeld van de situatie in het stadsdeel. Een verpauperde omgeving, ouders die geen of slechts Nederlands spreken, mensen die niet zijn geïntegreerd. Ook spreekt het van ouders die de school niet kent, en natuurlijk van de moordenaar van Theo van Gogh, Mohammed B. Op de school zitten vooral Marokkaanse leerlingen, maar ook Turkse en Surinaamse kinderen. Alleen ontbreekt het volgens het onderwijs aan structuur en school doet er volgens Kleijwegt dan ook alles aan om die te bieden.

Leerlingen worden een jaar gevolgd

De schrijfster van het boek volgt de leerlingen vanaf eind 2003 tot een jaar later. Ze volgt of doet pogingen daartoe om de 22 leerlingen thuis te bezoeken, met hen en hun ouders te praten over wat hen bezighoudt en uit te vinden hoe zij in de Nederlandse maatschappij staan. Dat lukt overigens maar matig. De taal is een barrière, maar de ouders snappen soms ook niet zo goed wat ze precies komt doen. Het boek is verder ook erg eerlijk. De ouders van de leerlingen leggen vaak heel duidelijk is wat de problemen zijn, maar ook wat ze zelf fout hebben gedaan of welke valkuilen ze zelf zijn tegengekomen. Het is tevens het verhaal van de gastarbeiders die vol goede moed naar Nederland kwamen om te werken, maar vervolgens bleven hangen. Tussen allerlei werelden in en nergens echt meer thuis. De moeder van de Turkse Mehmet zegt bijvoorbeeld:,,De eerste drie jaar heb ik alleen maar gehuild!’’. Ze zit vaak alleen thuis met de 3 kinderen terwijl haar man zich uit de naad werkt in zijn eethuisje. Beiden zijn ze verdrietig over de houding van de Nederlanders. ,,Nederlanders helpen elkaar niet zomaar.’’ Hun zoon spijbelt. Veelvuldig. De school probeert dit wel tegen te houden, maar Mehmet komt niet opdagen, ook niet als hij thuis gebeld wordt. Zijn vader probeert ondertussen tegen de verdrukking in, zijn eethuis te veranderen in een heus restaurant. Hij ervaart alleen tegenwerking en hij wil terug naar zijn vaderland. Uit het boek blijkt dat veel ouders dat eigenlijk willen. Ze hebben nog altijd het idee dat ze maar tijdelijk in Nederland verblijven en zijn veel meer verbonden met het land van herkomst. Dat gevoel hebben ook de kinderen. Ze klampen zich vast aan het idee dat ze later terug gaan.

Boek handelt alleen over de buitenlanders en laat Nederlanders buiten schot

Wat opvalt in het boek is dat het eigenlijk alleen verhaalt van de buitenlandse kinderen in de wijk. Terwijl de problematiek met Nederlandse kinderen in sociaal mindere buurten waarschijnlijk weinig anders is. Die mensen interviewde Kleijwegt echter niet, dus zij blijven buiten beschouwing. De Nederlanders die moeten rondkomen van een bijstandsuitkering met hun spijbelende kinderen en veelvuldige gezinsproblematiek worden volledig buiten beschouwing gelaten. Dat lijkt een gemis, omdat daarmee het beeld wel evenwichtiger zou zijn. Nu lijkt het alsof slechts buitenlandse mensen het slecht doen in deze buurten en op school.

Oproep om het isolement te doorbreken

Wel doet de schrijfster een terechte oproep aan scholen en hulpverleners om veel meer in te grijpen bij problemen. Leraren, leerplichtambtenaren, maar ook maatschappelijke organisaties en hulpverleners komen gewoon nooit bij de mensen thuis. De projecten die zijn uitgevoerd, worden vanachter een bureau ingegeven en de dagelijkse realiteit wordt daarbij nooit gezien. Het isolement dat ontstaat door een zij tegen wij wordt daardoor alleen groter en werkt radicalisering in de hand.

Special over terroristen, moordenaars en andere criminelen

In de special over terroristen, moordenaars en andere criminelen is veel meer informatie te vinden over dit onderwerp. Lees er alles over in: Terroristen, moordenaars en andere criminelen

Onzichtbare ouders - De buurt van Mohammed B Margalith Kleijwegt ISBN 90 5807 2312

Mohammed B vermoordt Theo van Gogh op 2 november 2004

De aanleiding voor het boek was de moord op Theo van Gogh door Mohammed B. De schrijfster wilde wel eens zien hoe een voedingsbodem ontstond voor zo'n extreme daad en mogelijk ook voor extremisme in het algemeen.