recensie

Nederland Leest (2013): Erik of het klein insectenboek

In november 2013 richtte Nederland Leest alle aandacht op alles wat er om ons heen kruipt en krioelt. Dat is de wereld van de insecten! Welk boek was hier geschikter voor dan Erik of het klein insectenboek. Het boek is lang geleden geschreven door Godfried Bomans. Je kon het gratis ophalen bij de openbare bibliotheek als je lid was, kinderen van het voortgezet onderwijs kregen het ook uitgereikt. Bij de boekhandel kon je voor een klein bedrag een luxe-editie van dit sprookje kopen.

Inhoud artikel

• Gegevens van het boek
• Godfried Bomans, schrijver
• De kaft van het boek en de titelverklaring
• Het verhaal
• De schrijfstijl
• Een fragment
• Een interessant sprookje
• Activiteiten Nederland Leest 2013
• Stap het schilderij Wollewei in

Gegevens van het boek

• Titel: Erik of het klein insectenboek
• Tekst: Godfried Bomans
• Uitgeverij: Meulenhoff Boekerij bv, Amsterdam
• Jaar: 2013 (eerste druk 1941)
• Pagina’s: 143
• ISBN: 978 9059 652200
• Genre: sprookje
• Prijs: gratis ontvangen bij de bibliotheek ter gelegenheid van de actie Nederland Leest (2013)

Godfried Bomans, schrijver

Godfried Bomans (1913) schreef op zijn zestiende een stukje voor de schoolkrant van het Overveens Triniteitslyceum. Op zijn achttiende schreef hij een toneelstuk (Bloed en liefde) waarin hij de spot dreef met zijn leraren. Het was een succes want het is tijdens het leven van Bomans nog heel vaak opgevoerd. Het boek Erik schreef Godfried Bomans in het najaar van 1939, toen hij zesentwintig was. Er waren drie dingen die veel invloed hadden op hem: de katholieke kerk, de rivaliteit met zijn vader en bovenal zijn liefde voor het sprookje. Bomans voelde angst voor zijn vader maar kon dat ook omzetten in een stukje winst. Hij dacht dat als je groot was geworden in angst en spanning, dat later werd beloond. Veel schrijvers komen uit strenge huizen met veel spanningen.

De kaft van het boek en de titelverklaring

• Het boek Erik of het klein insectenboek heeft al heel veel verschillende omslagen gehad. Bij deze speciale uitgave is gekozen voor een witte achtergrond, zowel voor de voor- als achterkant van het boek. De naam Erik staat heel groot afgebeeld, de rest van de titel iets kleiner. Boven de titel de naam van de schrijver. Op de kaft vind je natuurlijk enige insecten, waaronder een prachtige vlinder. Op de achterkant een kleine foto van Godfried Bomans, lopend in het groen met een tabakspijp in de hand.
• De titel Erik of het klein insectenboek slaat op Erik die zich aan het voorbereiden is op een proefwerk. Het klein insectenboek slaat op het boekje Solms’Beknopte Natuurlijke Historie. Dit boekje gebruikt hij om de stof te leren voor het proefwerk wat hij de volgende dag moet maken op school.

Het verhaal

Erik Pinksterblom, een jongetje van negen jaar, ligt in zijn bed en heeft het gevoel dat er die avond iets gaat gebeuren. De volgende dag moet hij voor een proefwerk op school alle insecten kennen uit het boekje Solms’ Beknopte Natuurlijke Historie. Op de kamer van Erik hangt een schilderij, hij heeft het de naam Wollewei gegeven omdat er witte schaapjes op te zien zijn, grazend in een groene weide. Het mooiste van het schilderij vindt Erik de insecten die de schilder heeft geschilderd. Rupsen, kevertjes, spinnen, hommels en een enorm slakkenhuis. Ook een worm, mieren en een doodgravertje ontbreken niet. Het lijkt Erik heerlijk om daar te mogen leven.

Zijn wens wordt vervuld en Erik belandt in het schilderij. Hij komt heel veel dieren tegen zoals de familie Van Vliesvleugel, slakken in een slakkenhotel, een rups die verandert in een vlinder, een worm die in de knoop raakt en met heel veel mieren. De insecten raken in de war van de kennis die Erik heeft. Ze zijn plotseling onzeker over hoe ze dingen moeten doen, ook al zegt Erik dat ze hun instinct moeten volgen.

Erik komt terug in zijn eigen wereld en maakt zijn proefwerk. Hij weet door zijn verblijf in Wollewei meer dan hij geleerd heeft uit Solms’ Beknopte Natuurlijke Historie.

De schrijfstijl

Godfried Bomans heeft een eenvoudige schrijfstijl, het kost niet veel moeite om de tekst te lezen. Wel gebruikt hij regelmatige plechtige woorden die ook wat verouderd zijn en waarbij je soms even na moet denken wat ze precies betekenen. Erik is nog maar negen, er wordt dan ook uitleg gegeven bij sommige zinnen hoe Erik aan die wijze woorden komt. Hij heeft ze in boeken gelezen of gehoord via zijn oudere broer.

Een interessant sprookje

Ik heb dit boek met veel plezier gelezen. Duidelijk een sprookje, maar veel elementen staan ook weer niet zover van de werkelijke wereld af. Het motto is: Wij zijn allen ballingen, levend binnen de lijsten van een vreemd schilderij. Wie dit weet, leeft groot. De overige zijn insecten. Dit is een goed motto: het wereldje van de insecten is dus onze wereld en dat klopt, de insecten in het verhaal gedragen zich als mensen. Ik vond en vind het boek een zeer goede keuze voor Nederland Leest 2013

Activiteiten Nederland Leest 2013

• Eriks lezen Erik: op woensdag 13 november was er in de Centrale Bibliotheek Rotterdam een voorleesmarathon rond het boek. Het boek werd integraal voorgelezen, alleen door voorlezers die Erik of Erica heten. Zowel bekende als onbekende. Het werd georganiseerd door het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken.
• Nederland Leest Live!: op woensdag 29 november was het Nederland Leest Live! Scholieren uit het voortgezet onderwijs gingen met elkaar in discussie over het boek. Live vanuit de Openbare Bibliotheek Amsterdam en online via de sociale media. Het werd allemaal verwerkt in een tv-uitzending via internet. De presentatie lag in handen van Arjen Lubach.
• Naturalis: Op zaterdag 30 november was het tijd voor de afsluiting van Nederland Leest 2013 in Naturalis te Leiden. Het museum was die dag gratis opengesteld voor leden van de openbare bibliotheek. Ook kinderen waren welkom. Er waren speciale rondleidingen, er liepen reuzeinsecten rond. Philip Freriks ging in gesprek met onder andere Midas Dekkers. Bij de lunch werden er insectenhapjes geserveerd.

Stap het schilderij Wollewei in

Je kon met behulp van een soort loep die je onder andere vond bij het boekje van de bibliotheek, het schilderij instappen en nog meer te weten komen over alle vliegende en kruipende bewoners uit Wollewei. Tijdens het bestuderen kon het zijn dat je een code tegenkwam. Deze code kon je invullen op nederlandleest.nl/wollewei en je werd net als Erik Wollewei ingezogen. Je kwam langs vraagstukken en boeiende wetenswaardigheden.