recensie

Oma's hoofd is versleten – Als oma of opa dementie heeft

Hoe leg je een kind uit wat dementie is? In het boek Oma's hoofd is versleten gaat het over Fien en haar oma. Fien maakt altijd veel plezier met haar oma, ze kijken films, gaan naar de dierentuin en ze houden allebei van taartjes. Maar op een dag, als ze buiten gaan spelen, weet oma de weg niet meer. Oma heeft een oud hoofd en als iets oud is, verslijt het. De dokter kan het helaas niet repareren. De opbrengst van het prentenboek is bestemd voor voorlichting over dementie.

Gegevens van het boek Oma's hoofd is versleten - Als oma of opa dementie heeft

• Tekst: Marieke van Ditshuizen
• Naar initiatief van- en in samenwerking met Pascal van Diest-van Hoorn
• In samenwerking met Alzheimer Nederland
• Tekeningen: Marieke van Ditshuizen
• Uitgeverij: Helden
• Jaar: 2012
• Pagina's: 26
• ISBN: 978 90 818811 0 4
• Genre: kinderboek, prentenboek
• Voor de leeftijd: voor kinderen tussen de drie en de zeven jaar
• Prijs: 12,95 euro (via Charim locatie De Meent te Veenendaal)

Pascal van Diest-van Hoorn

Bij de moeder van Pascal werd op jonge leeftijd (zestig jaar) Fronto Temporale Dementie gesteld (FTD). Pascal zocht een kinderboek over het onderwerp om uitleg te kunnen geven aan haar dochtertje van drie. Toen ze geen geschikt boek kon vinden zocht ze een weg om een boek te maken. Onder andere de Fiep Westendorp Foundation en Alzheimer Nederland maakten dit mogelijk. Marieke van Ditshuizen schreef het verhaal en maakte de illustraties.

Marieke van Ditshuizen

Marieke is geboren in 1977. Sinds 2003 is ze illustrator, maar tekenen deed ze altijd al. Omdat ze niet genoeg opdrachten kreeg, verzon ze zelf verhaaltjes en maakte daarbij de tekeningen. Marieke schrijft en illustreert nu prentenboeken, ze maakt illustraties voor tijdschriften. Verder geeft ze cursussen en workshops tekenen en illustreren (voor kinderen en volwassenen). Boeken van de hand van Marieke: Maartje Apenstaartje, Nieuw in de klas, Sonnie Boem!

Het verhaal

Op woensdag past oma Ollie altijd op Fien. Ze doen allerlei leuke dingen met elkaar zoals tekenfilms kijken of ze bezoeken de dierentuin. Oma en Fien zijn beiden ook dol op taartjes. Op een dag spelen oma en Fien indiaantje en ze gaan naar buiten om op bizons te jagen. Als het al bijna donker is, krijgt Fien het koud en wil naar huis. Maar oma lijkt de weg kwijt te zijn. Na lang zoeken komen ze gelukkig bij het huis van opa en oma. Opa en de moeder van Fien snappen niet waarom oma de weg naar huis niet kon vinden.

Oma gaat naar de dokter om te kijken wat er aan de hand is. Haar hoofd is oud en versleten. De dokter kan oma's hoofd niet meer maken. De moeder van Fien vertelt aan Fien dat oma's hoofd niet meer beter wordt, oma zal steeds zieker worden. Ze zal steeds minder kunnen onthouden, de ziekte heet dementie. Oma mag nog wel op Fien passen, maar alleen als opa er ook bij is. Oma doet grappig dingen, maar ze wordt ook wel eens boos op opa. Opa vertelt dan aan Fien dat het door de ziekte komt.

De oma van Fien vergeet steeds meer dingen. Soms weet ze zelfs niet wie Fien is. Als oma niet meer alleen thuis kan zijn zonder opa, gaat ze ergens anders wonen. In een groot huis waar meer mensen wonen die hetzelfde hebben als oma. Oma's hoofd kan niet gemaakt worden, maar in het huis zijn wel mensen die de hele dag en nacht op haar kunnen letten en haar kunnen helpen. Als Fien en haar moeder op bezoek gaan, nemen ze slagroomsoezen mee, oma geniet. In het huis komt Fien Tom tegen, zijn oma heeft dezelfde ziekte als de oma van Fien. Als de oma's slapen, gaan Fien en Tom spelen. Ze maken leuke en grappige dingen mee, maar soms zijn de mensen in het huis verdrietig of boos. Dat hoort ook bij dementie.

Het gaat niet goed met oma. De moeder van Fien vertelt dat oma dood zal gaan. Fien moet huilen, maar ze probeert te denken aan alle leuke dingen die ze heeft meegemaakt met oma Ollie. En als ze 'ugh, Witte Arend' in oma's oor fluistert, zegt oma heel zachtjes 'ugh'. Oma denkt dus ook aan de leuke dingen.

De tekst en illustraties

Op bijna iedere bladzijde vind je tekst, zo'n drie tot tien regels. Het gaat om korte zinnen die prettig zijn om voor te lezen. De kleurenillustraties zijn paginagroot, soms staat de tekst in de tekening, soms ernaast. Op de tekeningen kun je goed zien aan de gezichten van Fien en oma Ollie hoe ze zich voelen: vrolijk, verdrietig, bedachtzaam. Na het verhaal is er ruimte gereserveerd waar een kind iets kan schrijven of op kan plakken (bijvoorbeeld een foto van opa, oma).

Dementie op begrijpelijke wijze uitgelegd aan kinderen

Het is niet gemakkelijk als iemand in de naaste omgeving gaat dementeren. Ook voor kinderen is het heel belangrijk dat ze weten waarom iemand verandert en hoe je er het beste mee om kunt gaan. Op afdelingen in verpleeghuizen waar mensen met dementie verpleegd worden, zie je vaak weinig kinderen en wat is dat jammer. Mensen fleuren meestal op van kinderen. Wel is het belangrijk dat je een kind goed begeleid. Het zal waarschijnlijk wel gemerkt hebben dat opa of oma dingen vergeet, misschien zelfs de naam van het kind. Als een kind weet wat de oorzaak is dan neemt dat een stuk angst weg. Allerlei situaties die een kind tegen kan komen, worden in het boek op een speelse manier benaderd. De illustraties vormen een mooie aanvulling op het verhaal. Goed dat de opbrengst van het boek naar voorlichting over dementie gaat.

Lees verder

• Boekrecensie: Oma vergeet-mij-nietje (AVI 2)
• Dementie, Opa Bart vergeet alles
• Oma, ik ben Marloes!, door Véronique Van den Abeele
• Vasculaire dementie of multi-infarct dementie: symptomen