recensie

Tour de France - Jean Nelissen

In 1973 publiceerde Jean Nelissen een boek met de titel 'Tour de France - Hemel en hel op een stukje leer'. Dit boek bevat allerlei fascinerende verhalen uit de geschiedenis van de Ronde van Frankrijk. In het eerste hoofdstuk vertelt Nelissen bijvoorbeeld over de belevenissen van Maurice Garin in de allereerste Tour de France.

Maurice Garin

Garin was één van de grote favorieten voor die wedstrijd. Een andere topcoureur uit die tijd, Hippolyte Aucouturier, werd tijdens die Tour gediskwalificeerd. De fans van Aucouturier waren hier woedend over. Ze vermoedden dat hun held het slachtoffer was van een complot tussen Garin en de Tourdirectie. Maurice Garin ontving een dreigbrief. Daarin stond dat hij, als hij zijn leven wilde redden, de Tour moest verlaten.

Supportersgeweld bij wielrennen

Indertijd was er dikwijls supportersgeweld bij wielerwedstrijden. Regelmatig gingen fanatieke supportersgroepen elkaar te lijf en soms werden wielrenners tijdens wedstrijden aangevallen door supporters van hun rivalen.

List

Garin begreep dat hij gevaar liep. Hij was echter beslist niet van plan om uit de Tour te stappen. Voor een etappe die door de streek van Aucouturier ging, bedacht hij een list. Gewoonlijk reed hij altijd in een witte trui. In die etappe nam hij echter een zwarte trui mee en trok die onderweg aan.

Tijdens die rit werd Garin ineens staande gehouden door een groep van zeker 70 mannen, die met bijlen, messen en kettingen gewapend waren. Het waren de op wraak beluste supporters van Aucoturier. Ze gingen in een kring rondom de renner staan. Eén van hen vroeg: 'Bent u Garin?' De renner zei niets, het angstzweet brak hem uit. Toen zei een andere man echter: 'Dit is Garin niet, die draagt altijd een witte trui.' De list was gelukt. Garin kon veilig verder rijden en won uiteindelijk die eerste Tour de France.

Heerlijke ontspanningsliteratuur, maar wel feitelijke fouten

Puur als ontspanningslectuur is 'Tour de France - Hemel en hel op een stukje leer' absoluut een aanrader voor iedereen die interesse heeft in de wielersport. Jean Nelissen was een rasverteller en had een prachtige, bombastische schrijfstijl.
Journalistiek gezien is er echter wel wat aan te merken op 'Tour de France - Hemel en hel op een stukje leer'. Er zijn nogal wat feitelijke fouten in dit boek te vinden.

Anekdotes van Jean Nelissen

Ook is in de tussentijd gebleken, dat heel wat sappige anekdotes uit dit boek niet waar zijn. Het zijn echter anekdotes die in de periode waarin het boek verscheen, door veel wielerjounalisten en wielerfans aan elkaar werden doorverteld. De geboren verhalenverteller Jean Nelissen heeft in dit boek een reeks mooie anekdotes die hij in de loop der jaren opving, op prachtige wijze in dit boek vereeuwigd. Hij heeft die verhalen niet willen 'kapot checken' op feiten. Dit is het gevolg van een meer romantische visie op de sportjournalistiek die in die periode gewoon was, maar die in de 21e eeuw (mede omdat iedereen allerlei feitjes meteen op het internet via google en wikipedia kan controleren) eigenlijk uit de mode is. Wie het puur als ontspanning en uit nostalgie leest, is echter al snel bereid om die onfeitelijkheid aan Jean Nelissen te vergeven en het puur te lezen als een soort wielersprookjesboek. Jean Nelissen was in de wielerjournalistiek één van de leermeesters van Mart Smeets. Diverse onware anekdotes uit dit boek zijn bijvoorbeeld ook nog jarenlang door Smeets naverteld. Men zou Smeets kunnen beschouwen als één van laatste grote voorbeelden van die generatie 'romantische, fact free'-wielerjournalisten. Ook in sportboeken van Smeets zitten vaak dusdanig veel feitelijke fouten, dat men die beter als fictie (of sprookjes) dan als non-fictie zou kunnen verkopen. De boeken van Smeets lezen echter vaak best wel soepel weg als ontspanningslectuur. Qua barokke schrijfstijl zijn de boeken van Jean Nelissen echter nog wel ver te verkiezen boven die van Smeets, voor de ware liefhebber van het romantische, nostalgische wielerverhaal.

Schrijver: Jean Nelissen

Jean Nelissen (1936-2010) was één van de prominentste Nederlandse wielerjournalisten. Hij was wielercommentator bij de NOS en chef sport van het dagblad De Limburger. Nelissen schreef veel boeken over wielrennen, waaronder ‘In de schaduw van de gele trui’, ‘De Bijbel van de Tour de France’, ‘De vedetten van de weg’, ‘De 100 beste wielrenners van de wereld’ en ‘Leven voorbij de pijngrens’.