recensie

Recensie Christiane F

Een gewoon meisje uit Berlijn in de jaren ’70-’80, wordt verslaafd aan drugs. Op haar dertiende begint ze met heroïne. Ondertussen gaat ze naar school en na schooltijd tippelt ze op metrostation Zoo om aan geld te komen. Samen met haar vriend Detlef, waar ze heel gelukkig mee is, probeert ze een aantal keren af te kicken. Dat mislukt echter steeds, doordat ze zichzelf steeds voornemen af en toe een shot te nemen en dan te stoppen. De heroïne blijkt echter steeds sterker dan de afkickplannen.

Christiane F.

• Auteur: Het verhaal gaat over Christiane F. en is vastgelegd door twee journalisten: Kai Hermann en Horst Rieck
• Vertaling: Hans van Straalen
• Uitgeverij: Becht Haarlem
• ISBN: 387010186538

Inhoud

Dit waargebeurde verhaal speelt zich af in de Berlijnse drugsscene. Een gewoon meisje van 13 groeit op in een troosteloze omgeving. Haar vader is werkloos en heeft woedeaanvallen. Hij slaat Christiane regelmatig. Haar hond waar ze veel om geeft wordt haar afgenomen, haar ouders scheiden en haar moeder gaat bij haar nieuwe vriend Klaus wonen. Dan gaat ze naar de middenschool. Ze voelt zich ondergewaardeerd en probeert populair te worden door brutaal te zijn in de klas en tijdens de lessen te schreeuwen. Uiteindelijk wordt de populaire Kessi haar vriendin, wat ook haar doel was. Ze krijgen belangstelling voor jongens met strakke spijkerbroeken en laarzen met stiksels. Samen gaan ze naar het ‘Haus der Mitte’, een jeugdcentrum van de protestantse kerk met een discotheek, ook wel de ‘Club’ genoemd. Ze luisteren naar muziek van David Bowie, Led Zeppelin, Deep Purple en Ten Years After en roken de hasjpijp.

Christiane begin te roken en wijn en bier te drinken om zich goed te voelen. Zet eet nauwelijks meer en wordt ontzettend mager. Ze voelt zich mysterieus door haar kleding, de strakke broeken met de schoenen met hoge hakken. Iemand op de Club vraagt haar of ze wel eens getript heeft (LDS gebruikt). Dan neemt ze haar eerste trip en haar verslaving begint. Ondertussen heeft haar moeder geen flauw idee waar haar dochter mee bezig is. De groep in de Club wordt Christianes familie. Ze zijn liefdevol en relaxt in haar ogen. De groep kijkt neer op de bierdrinkers, wat een heel andere groep is. Ondanks het feit dat ze school haat, blijft ze toch gewoon gaan. Maar op een gegeven moment begint ze zich van de groep af te zonderen. Ze besluit naar een andere discotheek te gaan die ‘Sound’ heet. Ze weet dat ze daar ontzettend veel verschillende soorten drugs hebben en ze besluit dat daar wel heel relaxte types moeten komen. In het begin voelt ze zich absoluut niet op haar gemak in Sound, maar langzamerhand went ze eraan, totdat ze er op den duur elke zaterdag met Kessi heengaat. Als Kessi’s moeder erachter komt waar haar dochter uithangt, verbiedt ze haar nog naar Sound te gaan. Vanaf die tijd gaat Christiane er alleen heen. Ze is elke keer ontzettend high en ontmoet Atze, een jongen die ook in Sound komt. Ze wordt verliefd op hem. In Sound probeert ze alle soorten drugs uit, behalve horse (heroïne) . Ook pep- en slaapmiddelen slikt ze bij het leven. Ze voelt zich een paar weken gelukkig. Totdat ze erachter komt dat Atze een andere vriendin heeft. ZE is er kapot van, tot Detlef op het toneel verschijnt. Met Detlef krijgt ze een relatie die totaal anders is. Ze zijn er allebei van overtuigd dat ze altijd bij elkaar blijven. Detlef respecteert haar en is erg lief voor haar. Als hij horse gaat gebruiken is ze woedend. Er gaan veel mensen dood aan horse en het wordt gezien als een laatste stap in de drugsverslaving. Dit zorgt voor een tijdelijke breuk in hun relatie. Op een gegeven moment begint ze zelf ook met horse spuiten. Het is het begin van een lange periode van spuiten en afkicken. Op de horse voelt ze zich relaxt en gelukkig. De verslaving zorgt er echter voor dat het steeds minder lang werkt en er gewenning optreedt. Als ze geen horse kan spuiten krijgt ze ontwenningsverschijnselen; een ‘cold turkey’, die erg vervelend zijn. Ze krijgt er twee vriendinnen bij, Stella en Babsi, die ook aan de drugs zijn. Ze zijn echter nog niet aan de horse en Christiane voelt zich mijlenver boven hen staan. Omdat Detlef en Christiane steeds veel geld nodig hebben voor de horse, beginnen ze te bietsen en te jatten. Later gaan ze ook zelf dealen en uiteindelijk ook tippelen op station Zoo, om aan geld te komen. Dan besluiten ze om samen af te gaan kicken, tegelijk. Inmiddels is Christianes moeder er ook achter gekomen dat ze verslaafd zijn en ze steunt hen zoveel mogelijk om zelf thuis af te kicken. Het lukt hen weliswaar om af te kicken. Ze houden zichzelf voor dat ze nu alleen af en toe een shot nemen, maar niet meer verslaafd zijn. Dit loopt op niets uit en binnen de kortste keren zijn ze weer verslaafd. Ze blijven zichzelf en elkaar voorhouden dat ze elk moment kunnen stoppen als ze willen, maar de talloze afkickpogingen mislukken. Er volgt een periode van afkickpogingen, weer verslaafd raken, een wanhopig zoeken naar drugsklinieken die hen wil opnemen, maar ze kunnen nergens terecht. Mensen die ze kennen uit de horsescene gaan dood. Ze weten dat ze zelf ook elk moment dood kunnen gaan. Christianes ouders zoeken wanhopig naar manieren om hun dochter te helpen. Als de moeder uiteindelijk een plek om af te kicken voor haar dochter gevonden heeft, ontsnapt Christiane. Ze wil haar ‘gouden shot’ nemen (haar laatste shot, een overdosis) omdat ze niet meer wil leven. Toch overleeft ze dit. Ze wordt gevonden en ten einde raad zet haar moeder haar op het vliegtuig naar haar oma, weg uit Berlijn, weg uit de scene. Ze blijft nu bij haar oma en tante, vijftig kilometer van Hamburg, in een dorp. Ze kickt er af van de horse, maakt vervelende dingen mee op de school en vindt uiteindelijk een groepje waar ze zich thuis voelt. Ze besluiten dat ze uiteindelijk niet zonder drugs kunnen, willen ze zich kunnen ontspannen. Daarom drinken ze rode wijn en roken de hasjpijp. Harddrugs raken ze niet aan, ze voelen zich vrij op deze manier en gaan de natuur in om tot rust te komen.

Mening

Het boek leek mij indrukwekkend en interessant om te lezen, nadat ik de achterkant had gelezen. Het is schokkend, dat zulke jonge mensen, bijna kinderen nog, al aan de drugs verslaafd worden. In het boek komt de troosteloze omgeving van het Duitsland van na de oorlog, goed naar voren. Er is veel werkloosheid en daar komen ook veel problemen uit voort. Hoe Christiane dit als kind beleeft, op straat en bij haar ouders, komt goed uit het boek naar voren. Het is begrijpelijk dat ze ergens bij wil horen, dat ze gezien wil worden als mens, die al zoveel tegenslagen heeft gehad. De enige manier waarop ze dat denkt te kunnen doen is populair zijn op school; bij het populaire groepje horen. Zo rolt ze makkelijk de drugsscene in. Het verbaast mij dat het zo makkelijk was om (nota bene in een protestants jeugdcentrum!) aan drugs te komen. Ik vraag me af waar het toezicht gebleven is. Christiane zoekt liefde en ontdekt hoe fijn het is als iemand om je geeft. Ze vindt in Detlef een goede vriend. Daarnaast zoeken al deze jongeren een goed gevoel, wat ze vinden in de drugs. Ik vind de troosteloze omstandigheden goed weergegeven; het geeft een goed beeld van hoe het in het Duitsland van die tijd kon zijn. Aangrijpend is het dat dit verhaal echt gebeurd is. Wij kunnen het ons nauwelijks indenken dat zulke jonge pubers al tippelen om aan geld te komen voor hun drugs. Dat is schokkend aan dit boek.

Ook al is het thema en de problematiek schokkend, de schrijfstijl van dit boek vind ik tegenvallen. Misschien dat het komt doordat het door twee journalisten is opgetekend, waardoor het niet echt leest als een roman. De stukken die vanuit Christiane beschreven worden, zijn steeds afgewisseld met de kijk van de moeder op de gebeurtenissen en de politierapporten. Het verhaal leest op den duur als een soort opsomming van gebeurtenissen en dat maakt het minder prettig leesbaar. Ook komt er een soort eentonigheid in de gebeurtenissen, dat gebeurt wanneer ze verslaafd zijn. Eerst wordt er toegewerkt naar het punt dat ze aan de heroïne gaan en dan volgt een eindeloze periode van afkicken, weer verslaafd raken en dat achter elkaar door. Het boek leest dus niet echt ‘lekker’ weg. Het eind vind ik vrij abrupt; ik zou het prettig gevonden hebben om een noot achterin te lezen over hoe het uiteindelijk met haar afgelopen is. Alles bij elkaar genomen krijgt de lezer een goed beeld van de drugsproblematiek van Christiane (en leeftijdsgenoten) in het Duitsland van die tijd, maar is het niet op een prettig leesbare manier geschreven.